در اين نوشتار به معرفي اجمالي غذاها و خوراكي‌هاي بهشتي مي‌پردازيم و بر اساس آيات قرآن كريم و برخي از احاديث، آن‌ها را در دو قسمت مورد مطالعه قرار مي‌دهيم:

خداوند در سه مورد به صورت دستور به اهل بهشت مي‌فرمايد: «بخوريد و بياشاميد، نوش‌جان شما باد، اين پاداش اعمال نيكي است كه در دنيا انجام داده‌ايد».1
امّا آنان چه چيزي را بايد بخورند؟ آنچه قرآن بدان تصريح مي‌كند، يك ماده مهم غذايي است، يعني گوشت و به دو صورت است:
در يك آيه مي‌فرمايد: «ما آنان را به وسيله ميوه‌ها و گوشت، هر چه ميل دارند، امداد بخشيديم».(سوره طور، آيه22)
در آيه ديگر مي‌فرمايد: «ميوه‌ها را در اختيار آنان قرار مي‌دهيم، تا هر چه را مي‌خواهند انتخاب كنند و گوشت پرندگان را هر چه ميل دارند، بخورند».(سوره واقعه، آيه20 و21)
امّا مواد خوراكي به اين دو نوع ـ‌گوشت و گوشت پرندگان‌ـ منحصر نيست و در آيات ديگري مي‌فرمايد: «لكم فيها ما تشتهي أنفسكم». (سوره فصلت، آيه31) هر كس مواد ديگر غذايي، اعم از نان و مواد ديگري احتياج داشته باشد و بخواهد، مي‌تواند اراده كند، تا براي او آماده گردد.
امام باقر(ع) مي‌فرمايند: «براي اهل بهشت، سفره‌هايي پهن مي‌گردد كه چيزهاي ديگري را هم كه بدان ميل كنند، از غذاهاي لذيذ‌تر و خوش‌طعم‌تر و خوش‌بوتر، در آن سفره‌ها فراهم مي‌گردد، تا جايي كه آن غذاها به قدري زياد است كه به ديگران هم مي‌دهند.2
هم‌چنين قرآن مجيد به منظور تأمين هر گونه خواسته‌هاي بهشتيان مي‌فرمايد: «ولهم ما يشاؤون فيها…»؛ هر چه بخواهند در آن‌جا، براي آنان هست و نزد ما نعمت‌هاي اضافي ديگري است كه به فكر هيچ كس نمي‌رسد.(سوره ق، آيه 35)

قرآن كريم، ميوه‌هاي بهشتي را با واژه «ثمره»3 و «ثمرات»4 و با واژه «فواكه»5 يعني ميوه‌ها در نوزده مورد مطرح كرده است و اين ميوه‌هاي خوش‌طعم و خوش‌رنگ، براي اهل بهشت، داراي امتيازات و خصوصياتي است كه در ذيل به بعضي از آنها اشاره مي‌شود:
1. آن ميوه‌ها فراوان و انبوه است و تمام شدني نيست: «فاكهة كثيرة».(سوره زخرف، آيه 73)
2. فراواني ميوه‌ها به حدّي است كه آنان هر كدام و هر چه را مي‌خواهند، انتخاب مي‌كنند: «وفاكهةٍ ممّا يتخيرون».(سوره واقعه، آيه20)
3 . هر نوع ميوه‌اي بخواهند در اختيار آنان قرار مي‌گيرد و از هر نوع آرامش برخور‌دارند و در نهايتِ امنيت به‌سر مي‌برند: «يدّعون فيها بكلّ فاكهة آمنين».(سوره دخان، آيه 55)
4. فراواني ميوه‌ها به حدّي است كه نه قطع مي‌شود و نه پايان مي‌پذيرد و نه كسي افراد را براي استفاده از آن‌ها جلوگيري مي‌كند: «لا مقطوعة و لا ممنوعة».(سوره واقعه، آيه33)
5. فضاي صفا و صميميت براي استفاده از ميوه‌ها به‌قدري عالي و معنوي است كه هم ميوه‌ها داراي ارزش فراواني است و هم افرادي كه از آن‌ها استفاده مي‌كنند، مورد احترام و تكريم قرار مي‌گيرند: «فواكه وهم مكرمون».(سوره صافّات، آيه42)
6 . به‌منظور خاطر جمعي و لذّت بيشتر از ميوه‌هاي بهشتي و اطمينان داشتن از تمام نشدن آن‌ها و يا به منظور تجديد خاطره از نمونه‌هاي ميوه‌هاي دنيايي، از هر كدام دو نوع (نوع دنيايي و نوعي كه شبيه آن را نديده‌اند) وجود دارد: «من كلّ فاكهةٍ زوجان».(سوره الرحمن، آيه52)
7. افراد بهشتي، هر ميوه‌اي كه بخواهند در اختيار آن‌ها قرار مي‌گيرد و بدون نگراني، هر مقدار و هر كدام را كه ميل داشته باشند، مي‌خورند: «و فواكه ممّا يشتهون».(سوره مرسلات، آيه42)
8. براي چيدن ميوه‌ها، دردسر و زحمت تحمّل نمي‌كنند، زيرا درختان و شاخه‌هاي آن‌ها به هم نزديك و شاخه‌هاي آن‌ها كوتاه و نزديك است: «قطوفها دانية».(سوره حاقه، آيه23)
9. بهشتيان، در حالي‌كه بر تخت‌ها تكيه زده و انواع ميوه‌هاي فراوان و نوشيدني‌هاي لذّت‌بخش در اختيار آن‌هاست، با خيال راحت و لذّت كامل از آن‌ها استفاده مي‌كنند: «متكئين فيها يدعون فيها بفاكهةٍ…».(سوره ص، آيه51)
امّا اين ميوه‌ها چه ميوه‌هايي هستند؟ مواردي را كه قرآن كريم بدان تصريح مي‌كند، خرما، انار (سوره‌‌‌الرحمن، آيه 68) و انگور (سوره نبأ، آيه32) است.
در روايتي امام صادق(ع) فرموده است:
«خمسة من فواكه الجنّة في الدنيا: الرّمان الإمليسي و التّفاح و السّفرجل و العنب و الرّطب المشاق».6
پنج نوع از ميوه‌هاي بهشتي در دنيا موجود است: انار دشتي، سيب، گلابي، انگور و رطب خوش‌بو.
طبق روايات ديگري از امام باقر(ع) از ميوه‌هاي ديگر بهشتي، مثل: «هندوانه، انجير و زيتون سخن به‌ميان آمده است».7
پيامبر نيز فرموده‌اند: انواع ميوه‌ها در بهشت وجود دارد و افراد در حالي كه روي تخت‌ها تكيه داده‌اند، از هر نوعي كه ميل داشته باشند، استفاده مي‌كنند».8
امام علي(ع) هم از ميوه‌هاي رنگارنگ و مختلف بهشتي كه در پوست و غلاف خود قرار دارند و بدون هر گونه زحمت و درد‌سري قابل چيدن و خوردن است، سخن به‌ميان آورده است.9
همچنين درباره حبوبات و سبزي‌هاي بهشتي، غير از آنچه از آياتي چون: «هر چه بخواهيد در اختيار شما قرار مي‌گيرد» (سوره ق، آيه 35) استفاده مي‌شود، همه انواع سبزي‌ها هم فراهم خواهد بود. قرآن هم مي‌فرمايد: «دانه‌هاي (غذايي) كه همراه با ساقه و برگ است و به صورت نرم در‌مي‌آيد و نيز گياهان خوش‌بو و معطّر در اختيار اهل بهشت قرار داده مي‌شود».(سوره الرحمن، آيه12)
به‌هر‌حال، درباره ميوه‌هاي بهشتي، غير از ويژگي‌هايي كه بيان شد، سه موضوع مهمّ ديگر را هم بايد مورد توجّه داشته باشيم:
1. ميوه‌هاي بهشتي، هميشه تر و تازه‌اند، به‌گونه‌اي كه هر وقت اهل ايمان آن‌ها را مي‌خورند، مي‌گويند: «اين همان است كه از قبل در دنيا مي‌خورديم و وعده آن به ما داده شده بود، امّا هر بار ميوه‌اي را مي‌خوريم، براي ما، طعم و مزه‌اي جديد دارد».(سوره بقره، آيه 25)
2.آن ميوه‌ها، در عين حالي كه فراوان است و همه از آن بهره‌مند مي‌گردند و در كنار آن‌ها محرومي وجود ندارد، ميوه‌ها هميشگي هستند و تمام شدني ندارند: «اُكُلُها دائم».(سوره رعد، آيه 35)
3. با وجود اين‌كه اهل بهشت ميوه‌هاي فراوان و مختلف را هر چه ميل داشته باشند 10، به‌طور انبوه مي‌خورند، احتياج به دفع فضولات و تحمّل زحمت و ناراحتي هم نخواهند داشت.
در اين باره، يك مرد مسيحي كه اهل شام بود، از امام باقر(ع) سؤال كرد: چگونه مي‌شود اهل بهشت، آن‌همه خورد و خوراك داشته باشند و احتياج به دفع فضولات و قضاي حاجت پيدا نكنند؟ براي من آن را در يك مثال دنيايي بيان كن.
امام باقر(ع) فرمود: «جنين هم در شكم مادر، از آن‌چه مادر مي‌خورد تغذيه مي‌كند؛ امّا به قضاي حاجت و دفع فضولات داخل بدن خود احتياج پيدا نمي‌كند».11
وضع خورد و خوراك بهشتيان و احتياج نداشتن به دفع فضولات و آلودگي‌ها، در آن مكان پاك و پاكيزه از هر جهت، اين‌گونه مي‌باشد.